Duygusal İfade

5 yaş çocuğu kontrol duygusuna daha çok sahiptir. Kooperasyon kurar ve yardımlaşmaktan hoşlanır. Bir şey yapmadan önce izin alır, kurallar ve rutinlerden hoşlanır. Ev ve okulda işlerin nasıl yürüdüğünü anlamaya başlar, bunun için de günlük rutinlerin sağlanması onların hoşuna gider.

Bu yaş çocukları genelde olay ve durumları tek açıdan/boyuttan değerlendirirler. Kendi görüşü dışındaki görüşleri anlamakta zorlanabilir ve diğer bakış açıları görmeye zorlanırsa sabit fikirli veya tartışmacı olabilir. Eğer sabah iyi kalkıyorsa, o gün kendini iyi hisseder. Ancak sabah gergin, üzgün uyandıysa bütün gün bu ruh halinde kalabilir. Bu yapacağı işlerde de geçerlidir. Eğer bir işe başlarken hayal kırıklığına uğramışsa, bu şekilde devam etmek yerine baştan başlamak daha iyi bir fikir olabilir.

Yatmadan önce yaşanan gerginlik en yüksek seviyesini 5 yaşta gösterir. Bu gerginliğin dozunu ve şeklini belirleyici etkenler çocuğun sahip olduğu kişilik özellikleridir. Bazıları parmak emer, bazıları tırnak yer. Eğer varsa parmak emme alışkanlığını bırakmak bu yaşta uygundur. Bazıları ise yaşadıkları gerginlikleri annelerine yansıtırlar. İnatçı, dirençli, huysuz olabilirler. Bazıları ise gürültücü olabilir. Yatmadan önce yaratılacak sakin bir ortam, yatma ortamının rutine oturtulması veya hikâye okumak yararlı olabilir.

Korkular

5 yaş çocuğu 4 yaşta olduğuna oranla daha az şeyden korkar. bir şeylerden korkmasına rağmen, korkuların çeşitliliği ve yoğunluğu azalır. En büyük korkusu annesini kaybetmektir. Okuldan alınmamaktan veya eve geldiğinde annesini bulamamaktan korkar. Bazı spesifik korkuları da olabilir. Yıldırım, şimşek, şiddetli yağmur veya karanlık gibi. Bu korkular geceleri yoğunlaşabilir. Odanın içinde ışık yanmasını isteyebilirler.

5 yaş çocuğunun uykuları gece pek de hoş olmayan rüyalarla bölünebilir. Rüyalar genellikle vahşi hayvanlar veya kötü insanlar hakkında olur. Diğer bilinen rüya temaları ise, havada uçma, suyun içinde olma, ya da ateşin yanında kalmadır.

Bazen rüyalardan bağırarak veya ağlayarak uyanabilirler, ama rahatlıkla yatıştırılır ve hemen uykuya dalabilirler. Ancak bazen de ne rüya gördüklerini anlatmakta zorlanabilirler.

Kişiler arası ilişkiler

5 yaş çocuğu etrafa neşe saçar. Hayatı olduğu gibi kabul eder, yardımsever ve uyumludur. Ebeveynlerine yakın durur ve genelde izin istemeden bir şeyler yapmaz. Babasını, anneanne, babaanne ve dedesini ama özellikle de annesini çok sever. En iyi kendi yaşıtlarıyla oynar, evde veya okulda onlarla birlikte oynarken yalnız kalabilir. Evde de diğer kardeşiyle güzel oyun kurar. Kendinden küçük kardeşine karşı koruyucudur. Zaman zaman kardeşinin daha çok ilgi aldığından şikâyetçi olarak kıskanç olabilir. Kardeşin onun istediği şekilde davranmadığı durumlarda patronluk yapabilir. Yaşıtları arasında kavgalar sık olur.

İşlerin kendi istediği gibi gitmesini ister, diğer kardeş buna izin vermiyorsa oyunu bırakabilir. Bu yüzden ebeveynler 5 yaş çocuğunun taşıyabileceği duygusal yükü takip etmeli, peşinden ağlamalar, bağırmalar, çığlıklar gelmeden önleyici olabilmelidirler.

5 yaş çocuğu daha çok şimdiyle ilgilenir. Kendi çevresini kontrol etmeyi sever. Önce ve sonra ne olacağını bilmek isterler. 4 yaşa göre aslında daha az bağımsızlardır. Daha uyumlu ve etraftakileri mutlu etmeye önem verirler. Çok iyi hafızaları vardır ve sordukları tüm soruların cevaplarını hatırlarlar.

Oyun zamanı

5 yaş çocuğu oyun oynamayı çok sever. En iyi yaptığı şey budur. Vücudunu daha iyi yönetir, rahatlıkla bisiklete binebilir, tırmanır, koşar, atlar. Hatta dans etmekten de büyük keyif alır. Kâğıt, makas, boya, yapıştırıcı gibi malzemelerle oynamaktan büyük keyif alır. Kesmek, boyamak, yapıştırmak gibi işlerden çok büyük keyif alır. Bunların yanı sıra, bloklarla, ev inşa etmekle de uğraşmaktan çok keyif alırlar. Özellikle erkek çocukları bu tür oyunlarla daha da çok ilgilenirler. Evcilik oyuncakları ve bebekler, erkek çocukların bile oynamayı çok sevdikleri oyuncaklardandır. En sevdikleri etkinlik, sandalye, battaniye gibi eşyaları kullanarak çadırlar oluşturmaktır.

Kendine kitap okunmasını, kitaplara bakarak okuyormuş gibi yapmaktan büyük zevk alırlar. En sevdikleri kitaplar, hayvanların her günkü olaylar üzerinden insanlar gibi davranmaları üzerine olanlardır. Harf ve sayıları kopya etmeye başlar, bundan çok keyif alır. TV ve radyoyu severler. Bu dönemde bazıları yavaş yavaş müzikle de ilgilenmeye başlarlar.

Cinsellik hakkında

Kızların penisinin olmadığını, erkeklerinse göğüslerinin olmadığının farkındadırlar. Ancak hala neden böyle olduğunu çözememişlerdir. Bebeklerin nereden geldiğini merak ederler. Bebeğin annenin karnından geldiğini söylemek yeterlidir. Diğer ayrıntılı bilgiler kafa karıştırıcı olabilir.

Seçil Akaygün Cüntay

Uzman Psikolojik Danışman